دیه حارصه و دیه دامیه چیست؟

در قانون مجازات‌های اسلامی، دیه به انواع مختلفی تقسیم‌بندی شده است. یکی از مواردی که مشمول پرداخت دیه می‌شود، جراحت است که البته خود، اقسام گوناگونی دارد. دیه حارصه و دیه دامیه یکی از انواع دیه‌های جراحت است که امروز قصد داریم به صورت کامل به آن بپردازیم.

جراحت در قانون مجازات‌های اسلامی به بخش‌های گوناگونی تقسیم شده است. دامیه و حارصه دو نوع جراحت هستند که برای آن‌ها نرخ دیه به صورت متفاوت در اسلام تعیین شده است.

امروز و در این مقاله از راهکار به بررسی دیه دامیه و همچنین، تفاوت آن با دیه حارصه خواهیم پرداخت. لطفا تا پایان با ما همراه باشید.

تأملی در چیستی حارصه و دامیه

حارصه و دامیه خفیف‌ترین گونه از انواع شجاج می‌باشند. در ماده 709 قانون مجازات اسلامی، حارصه به خراش پوست بدون آنکه خون جاری شود، تعریف شده است. دامیه نیز جراحتی دانسته شده که اندکی وارد گوشت شود و همراه با آن خون جاری گردد. این دو تعریف، برآمده از نظریه مشهور فقها در تعریف شجاج است، با این تفاوت که طبق دیدگاه مشهور، آنچه در تعریف این دو جراحت دخیل است، قید «خروج خون» است و نه «جریان خون».

ابهام و نارسایی که در این دو تعریف وجود دارد، مستلزم ارائه تعریف دقیق‌تری از این دو جراحت است. با تطبیق دیدگاه برخی فقها بر داده‌های علوم تجربی و نسبت‌سنجی اقوال مختلف ایشان در تعریف گونه‌های شجاج، می‌توان معتقد شد، حارصه خراشیدگی بدون خروج خون لایه بیرونی پوست، است که امروزه در علوم پزشکی، اپیدرم خوانده می‌شود. دامیه نیز، عبارت است از جراحتی که با شکافتن لایه سطحی پوست، دو لایه درم و هیپوردم را نیز می‌شکافد و چون در این دو لایه، مویرگ خونی وجود دارد، تحقق دامیه، همواره همراه با خروج خون خواهد بود.

بر این پایه و در تقابل با دیدگاه مشهور، مطابق با نظریه «شیخ مفید» در تعریف دامیه، ضمن تحقق این جراحت، بافت‌های ماهیچه‌ای زیر پوست که فقها تحت عنوان کلی «لحم» از آن‌ها یاد کرده‌اند، دچار پارگی نمی‌شوند، بلکه هم حارصه و هم دامیه، مختص به جراحات ناحیه پوست می‌باشند.

انواع جراحت در قانون مجازات‌های اسلامی

قبل از آنکه وارد بحث دامیه شویم، بهتر است ابتدا با انواع جراحت‌ها بیشتر آشنا شویم. در شرع اسلام، جراحت‌ها بر اساس میزان آسیبی که به بدن انسان وارد می‌کنند، به بخش‌های زیر تقسیم می‌شوند:

نوع جراحت و تعریف آن در اسلام

• حارصه جراحتی است که منجر به خونریزی نمی‌شود و تنها آثار آن، کوفتگی و ورم کردن است.
• دامیه جراحتی است که منجر به خونریزی (خواه زیاد یا کم) در یکی از نقاط بدن انسان شود.
• متلاحمه جراحتی است که منجر به بریدگی گوشت می‌شود؛ اما به پوست استخوان نمی‌رسد.
  موضحه جراحتی است که منجر به نمایان شدن پوست استخوان می‌شود.
• هاشمه جراحتی است که منجر به شکستگی استخوان می‌شود.
• منعله جراحتی است که منجر به جا به جایی استخوان می‌گردد.
• مامومه سر و صورت جراحتی است که به کیسه مغز برسد.
  همانطور که در بالا نیز مشاهده می‌کنید، هر کدام از انواع جراحت‌ها، دیه متفاوتی دارند. لازم به ذکر است که دیه انواع جراحت، بر اساس درصدهایی از دیه کامل انسان محاسبه می‌شوند.

دامیه چیست و چه دیه‌هایی به آن تعلق می‌گیرد؟

دامیه جراحتی است که منجر به ایجاد خونریزی در یکی از نقاط بدن انسان می‌شود. به عبارتی دیگر، اگر جراحت به حدی عمیق نباشد که سبب بریدگی گوشت شود، در ردیف دامیه قرار می‌گیرد.

مقدار دیه دامیه بر اساس نقطه‌ای از بدن که مورد جراحت قرار گرفته است، محاسبه می‌شود. به صورت کلی، قوانین زیر در تعیین مبلغ دیه دامیه تاثیرگذار هستند:

• اگر دامیه ایجاد شده، روی سر و صورت باشد، مبلغ دیه برابر با ۲ درصد دیه کامل انسان است.
• اگر دامیه روی سایر اعضای بدن ایجاد شده باشد، مبلغ دیه برابر با ۲ درصد از دیه کامل آن عضو خواهد بود.

آیا دیه دامیه همان دیه جراحت است؟

برای پاسخ دادن به این سوال، باید اشاره کنیم که جراحت انواع مختلفی دارد و دامیه، تنها یکی از انواع آن است. به عبارتی دیگر، ما مفهوم مستقلی تحت عنوان دیه جراحت نداریم؛ بلکه بر اساس نوع جراحت (حارصه، دامیه و …) مقدار دیه مشخص می‌شود.

بنابراین می‌توان گفت که دامیه یک مفهوم مستقل است و به جریمه‌ای اطلاق می‌شود که برای جراحت منجر به خونریزی، پرداخت می‌شود.

دیه دامیه در ماه‌های حرام چقدر است؟

پاسخ به این سوال بسیار ساده است: مبلغ این دیه در ماه‌های حرام هیچ تفاوتی با دیه دامیه در سایر ماه‌های سال ندارد.

همانطور که می‌‎دانید در شرع اسلام به چهار ماه محرم، رجب، ذی‌القعده و ذی‌الحجه ماه‌های حرام گفته می‎‌شود. اگر در یکی از این ماه‌ها، فردی مرتکب قتل نفس غیر عمد شود، باید علاوه بر کل مبلغ دیه کامل انسان، یک سوم دیه را نیز به عنوان “تغلیظ” به اولیای دم مقتول بپردازد.

نکته مهم این‌جاست که قانون تغلیظ دیه (اضافه شدن یک سوم دیه به مبلغ کل) تنها برای قتل نفس اعمال می‌شود و سایر انواع دیه، از جمله “دیه دامیه” در ماه‌های حرام و غیر حرام، هیچ تفاوتی ندارند.

تفاوت دیه حارصه و دامیه چیست؟

همانطور که در ابتدای مقاله نیز به شما قول دادیم، امروز به بررسی تفاوت دیه دامیه و حارصه نیز خواهیم پرداخت. بیایید یک‌‌‌‌‌‌بار دیگر، تعریف این دو نوع جراحت را با هم‌‌دیگر مقایسه کنیم:

حارصه به نوعی جراحت گفته می‌شود که منجر به خونریزی نشده و تنها آثار کبودی یا ورم، از خود به جای می‌گذارد. این درحالیست که دامیه، نوعی جراحت است که علاوه بر کبودی یا ورم، منجر به خونریزی نیز می‌شود.
در قانون مجازات‌های اسلامی، برای حارصه و دامیه، دیه‌هایی به صورت زیر در نظر گرفته شده است:

• حارصه سر و صورت: یک درصد از دیه کامل انسان
• دامیه سر و صورت: دو درصد از دیه کامل انسان
• حارصه سایر اعضای بدن: یک درصد از دیه آن عضو
• دامیه سایر اعضای بدن: دو درصد از دیه آن عضو
  بنابراین می‌توان گفت که در قانون مجازات‌های اسلامی دامیه، دو برابر دیه حارصه است. دلیل این امر نیز کاملا مشخص است: آسیبی که در دامیه به فرد وارد می‌شود، بیشتر از آسیبی است که حارصه باعث بروز آن شود.

دامیه و دیه های مربوط به آن

دامیه : جراحت دامیه ، جراحتی است که اندکی وارد گوشت شود و همراه جریان کم و یا زیاد خون باشد و با توجه به اینکه در سر یا صورت ، دست یا پا ، بدن و  انگشتان ایجاد شود ، دیه آن متفاوت خواهد بود .

دامیه سر و صورت : جراحت دامیه چنانچه بر روی سر یا صورت ایجاد شود دیه آن دو صدم دیه کامل یا دو  درصد دیه کامل یا دو شتر خواهد بود .

دامیه بدن : جراحت دامیه چنانچه بر روی بدن مثلاً بر روی سینه ایجاد شود دیه آن یک صدم دیه کامل یا یک درصد دیه کامل خواهد بود .

دامیه دست و پا : جراحت دامیه چنانچه بر روی هر یک از دست ها یا پا ها ایجاد شود ، دیه هر جراحت دامیه بروی دست یا پا ، دیه آن یک صدم دیه کامل یا یک درصد دیه کامل خواهد بود .

دامیه هر بند انگشت ( به جز انگشت شست ) : جراحت دامیه چنانچه در هر یک از بندهای انگشتان دست و یا پا ایجاد شود به غیر از انگشت شست ، دیه دامیه هر بند انگشت ، دو صدم از یک سوم از یک دهم دیه کامل خواهد بود .

دامیه هربند انگشت شست دست یا پا : جراحت دامیه چنانچه در هر یک از بندهای انگشتان شست دست یا پا ایجاد شود ، دیه دامیه هر بند از انگشت شست دست یا پا ، دو صدم از یک دوم از یک دهم دیه کامل خواهد بود .

دامیه گردن : جراحت دامیه جنانچه بر روی گردن ایجاد شود دیه آن یک صدم دیه کامل یا یک درصد دیه کامل خواهد بود .

به طور کلی در مورد جراحت دامیه که در عضوی از اعضای بدن غیر سر و صورت واقع شده باشد ، در صورتی که آن عضو دارای دیه معین باشد دیه به نسبت دو صدم از دیه آن عضو تعیین می شود ، و چنانچه آن عضو دیه معین نداشته باشد ارش تعیین می شود .

به عنوان مثال چنانچه دامیه بروی دست واقع شده باشد ، دیه آن به روش دو صدم از نصف دیه کامل محاسبه می شود که میزان دیه آن معادل یک درصد دیه کامل یا یک صدم دیه کامل خواهد شد .

اگر برای خدمات دعاوی مربوط به بیمه اتومبیل نیاز به مشاوه داشتید روی راهکار حساب کنید.