بررسی حقوق خانواده
برای تعریف حقوق خانواده باید بگوییم از زیر مجموعه های حقوق مدنی است و با استفاده از مقرارت و قوانینی می تواند باعث دوام یافتن خانواده و یا انحلال آن شوند. در حقوق خانواده موارد مختلفی مثل خانواده ، مصالح خانواده ، برآورده کردن نیازهای عاطفی هر فرد ، حقوق و وظایفی که اعضا نسبت به هم دارند و … بیان می شوند.
نمی توان تنها از نظر حقوقی به بیان مسائل و حقوق خانواده پرداخت بلکه از نظر فلسفی و اخلاقی نیز مورد بحث است. روابطی که بیش تر در خانواده ها حکم فرماست جنبه اخلاقی و اجتماعی دارد تا این که بیش تر در زمینه حقوقی و مسائل مرتبط با آن باشد. والدین باید بدانند که روابط خود را با فرزندان به گونه ای تنظیم کنند که همبستگی در خانواده حکم فرما شود . ولایت بر فرزندان از جمله وظایفی است که والدین نسبت به فرزندان خود دارند .
یعنی می توان گفت ولی قهر فرزندان در صورت زنده بودن پدر خود اوست و در صورت نبود وی جد پدری او خواهد بود. اگر هیچ کدام از این دو فرد در قید حیات نباشند آن گاه آن وصی را که خود آن ها تعیین می کنند می تواند ولی قهر قرار بگیرد.
زن و مرد بعد از این که ازدواج می کنند و خانواده تشکیل می دهند دیگر عنوان های دیگری را دریافت می کنند و علاوه بر وظایف همسری وظایف دیگری نیز به آن ها اضافه می شود . رابطه ای که بین زوجین وجود دارد برپایه قرارداد نکاح است واما بین والدین و فرزندان قوانینی وجود دارد که قانون گذار معین کرده است.
مباحثی که در حقوق خانواده مطرح می شود شامل مواردی مثل نکاح ، از بین رفتن نکاح ، نسبت و قرابت است. در نکاح نیز موارد دیگری از جمله خواستگاری ،شرایط ازدواج ، نتایج و موانع مربوط به ازدواج وجود دارد.
بعد از این که دو نفر ازدواج کردند نیز بین آن ها مسائل مالی مانند نفقه و مهریه در حقوق خانواده به وجود می آید. البته غیر از حقوق مالی حقوق دیگری نیز بین طرفین وجود دارد که از نوع غیرمالی محسوب می شود که عبارتنداز همراهی کردن ، معاشرت کردن و تربیت فرزندان .
بعد از ازدواج هریک از زوجین در خانواده وظایفی دارند . برای مثال مرد که رئیس خانواده است باید هزینه های مربوط به زندگی را تامین کند و سایر وظایفی که خاص زوج بودن اوست را نیز انجام دهد.
از بحث های حقوق خانواده می توان به قرابت اشاره کرد. قرابت درواقع به همان روابطی گفته می شود که در اثر نسبت ، نکاح و یا رضاع بین افراد به وجود می آید . قرابت ها در حقوق خانواده باعث می شود تا نکاح صورت نگیرد البته حقوق مالی و سایر ووظایف را برعهده افراد قرار نمی دهند.
بررسی برخی از حقوق خانواده
خانواده همانطور که گفتیم از عناصر اصلی زن و مرد تشکیل شده است. خانواده یکی از مهمترین نهادهای اجتماعیست که دارای قوانینی مشخص می باشد ولی بسیاری از افرد اطلاع چندانی از این حقوق ندارند و در مواجهه با شرایط گوناگون دچار سردرگمی و مشکل می شوند. به طور کلی حقوق زن در زمان نکاح، شامل موارد زیر می شود:
- حق رفتار شایسته (خوش رفتاری)
- حق مسکن (جایی برای زندگی)
- حق نفقه (مسکن و البسه و غذا و اثاث)
- حق مهریه (مطالبات زن از مرد که در زمان نکاح تعیین می شود)
- حق حبس (دریافت مهریه عند المطالبه)
حقوق خانواده – طلاق
قانون مدنی ایران به تبعیت از فقه اسلام، طلاق را جدایی زن و شوهر می شناسد. طلاق به دلایل بسیار و به اشکال گوناگونی اتفاق می افتد. ممکن است طلاق ریشه در ناسازگاری میان طرفین و یا دلایلی همچون بیکاری، فقر، اختلافات فرهنگی و … دارد. طلاق نیز مانند سایر احکام شرایط و مراحل خاص خود را دارد که باید در آن به حقوق زوجین رسیدگی شود. بنابراین قانونگذار برای اینکه از سوء استفاده ها و رفتار های غیر منصفانه جلوگیری کند، طلاق را محدود به مواردی کرده است و از آنجایی که حق طلاق در اختیار مرد قرار داده شده است، با اهرمی همچون مهریه به حفظ ثبات خانواده ها کمک می کند.
حقوق خانواده – مهریه
زمانی که نکاح میان مرد و زن صورت می گیرد، مالی تحت عنوان «مهریه» برای زن تعیین می شود که در تملک کامل او و عندالمطالبه می باشد. هر خانواده ای با توجه به رسم و رسوم و سنت هایی که دارد، مبلغی را به عنوان مهریه تعیین می کنند و با توافق طرفین، رسمیت پیدا کرده و ثبت می شود.
عندالمطالبه بودن مهریه به این معناست که به محض انعقاد عقد نکاح، زن می تواند بنا بر مالکیت خود، آن را از مرد طلب کند. البته در صورتی که نکاح فسخ شود، مهریه به زن تعلق نخواهد گرفت. در زمان عقد هر دو طرف می توانند توافق کنند که شخصی ضمانت پرداخت مهریه را بر عهده بگیرد. چنانچه زن فوت کند، مهریه از طریق وراثان او قابل مطالبه است و آن ها می توانند به نسبت معین شده، سهم الارث خود را طلب کنند.
حقوق خانواده – نفقه
نفقه نیازهای متعارف برای زندگی است که زن از مرد طلب می کند و مرد موظف است آن ها را تامین کند. این موارد شامل مسکن، خوراک و پوشاک و هزینه بهداشت و درمان هستند . از طرفی پرداخت نفقه فرزندان جزو تکالیف مرد بوده و نمی‌تواند از پرداخت آن سر باز زند. طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه عنوان شده و مسائل پیرامون آن بسیار است.
به عنوان مثال در مورد حکم نفقه، اگر زنی که قصد جدایی دارد قبل از صدور حکم اقدام به تمکین کند و به منزل مشترک رجوع کند، نفقه به او تعلق نمی گیرد.
یا مثلا اگر مرد همسر خود را به اجبار از خانه بیرون کند، باید نفقه را به او بپرداززد، مگر اینکه زن خانه را ترک کرده باشد و در انجام تکالیف زناشویی خود کوتاهی کند. در این صورت ناشزه خوانده شده و نفقه به او تعلق نمی گیرد.
خوب است بدانید که نفقه در ازدواج موقت به عهده مرد نمی باشد ولی اگر ضمن عقد به عنوان شرط مطرح گردد، مرد مکلف به پرداخت خواهد شد.
حقوق خانواده – حضانت
زوجین موظف به نگهداری از فرزند یا فرزندان خود به لحاظ روحی و جسمی بعد از جدایی هستند که به این امر حضانت می گویند. حضانت در ماده 1168 قانون مدنی مطرح شده و به منزله آن، والدین حق حضانت و سرپرستی کودک خود را بر عهده گرفته و از او نگهداری می کنند. البته در شرایط مختلف حق حضانت نیز متفاوت می شود و ممکن است از برخی منع شود.
در حق حضانت، باید مصلحت کودک در نظر گرفته شود و مراتب قانونی به درستی پیش برود. حتی اگر دادگاه و افراد ذی صلاح تشخیص دهند که هیچ یک از والدین صلاحیت نگهداری از فرزند خود را ندارند، حضانت او به شخص ثالثی که مشخص می گردد داده می شود.
حضانت فرزندان تا 7 سالگی با مادرشان خواهد بود و از آن به بعد، دختر تا 9 سالگی به پدرش سپرده می شود. فرزند پسر نیز از7 تا 15 سالگی برای حضانت به پدر داده می شود و از 18 سالگی که به سن قانونی برسد، انتخاب با خود فرزند پسر خواهد بود که کدامیک از والدینش را انتخاب کند.
حقوق خانواده یکی از شاخه های حقوق مدنی است که اهمیت قابل توجه و بسیاری دارد. در حقوق خانواده، به مسائل حقوقی میان زوجین پرداخته می شود و به آن ها گفته می شود که در برابر یکدیگر چه حق هایی دارند. حقوق خانواده شامل مسائل مربوط به جدایی، حقوق ثابت پس از ازدواج، احکام نسب، حقوق خویشاوندی و وظایف مالی خانواده است. البته فراموش نکنید که دیدگاه حقوقی و فقه هم در آن دخیل بوده و از این رو، حقوق خانواده مجموعه ای نظام مند از قواعد حاکم بر روابط خانوادگی را رقم می زند. تنظیم اصولی برای روابط صحیح میان اعضای خانواده به ویژه زن و شوهر هدف اصلی این قواعد است.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.