نرخ دیه چیست؟
نرخ دیه چیست؟متاسفانه براساس آمار پلیس راهور، میزان تصادفات رانندگی در ایران بسیار بالاست. اکثر این تصادفات با خسارات جانی و مالی همراه هستند. قوانین بیمه‌ای برای چنین حوادثی، بیمه شخص ثالث را در تمهیدات خود لحاظ کرده‌اند. این بیمه براساس نرخ دیه، انواع خسارات جانی و مالی را تعیین و پرداخت می‌کند. خسارت جانی می‌تواند مترادف نقص عضو یا حتی فوت فرد باشد. در این موارد می‌توان برحسب نرخ دیه، خسارت را محاسبه و جبران کرد. حال شاید سوال شما این باشد که دیه چیست؟ نرخ دیه ۱۴۰۱ چگونه محاسبه می‌شود؟ میزان خسارات مالی تصادفات چگونه براساس نرخ دیه تعیین می‌گردد؟ چطور دیه یا خسارت را از بیمه یا صندوق تامین خسارت بدنی بگیریم؟ ما در این مقاله به پرسش‌های شما پاسخ می‌دهیم.
دیه چیست؟ مبلغ دیه چگونه تعیین می‌گردد؟
قاعده ” لاضر و لا ضرار” اسلام تاثیر زیادی بر حقوق جزایی ایران دارد. به موجب این قاعده، حق هر گونه آسیب جانی و مالی به دیگران از همه افراد سلب شده است. علیرغم وجود چنین قوانینی، طبیعی است که همه افراد هم مقید به اجرای مقررات نباشند؛ دیده می‌شود خساراتی عمد یا غیرعمد به افراد وارد شود. موضع مقامات قانونی در قبال چنین خساراتی چیست؟سوالات زیادی در مورد محاسبه دیه تصادف مطرح می‌شود. افراد بسیاری در مورد نحوه تعیین نرخ دیه سوال می‌پرسند. با ما همراه باشید تا به این سوالات پاسخ دهیم.
اگر آسیبی به شخص دیگر چه عمدی چه غیر عمدی وارد شود، فرد ملزم به جبران آن خسارت است. در مبحث آسیب‌های جسمی، مساله قصاص و دیه مطرح می‌شود. قصاص به مقابله مثل آسیب در جرایم عمدی تعبیر می‌شود. به عنوان مثال، اگر کسی عمدا آسیبی به چشم شخص دیگر وارد نمود، شخص مقابل از حق قصاص این آسیب با صدمه زدن به گوش فرد برخوردار است. در مواقع جرایم غیرعمدی، بحث دیه مطرح می‌شود. دیه، جبران خسارت بدنی با پرداخت مالی است.
یکی از مهم‌ترین مجازات جرایم در قانون جزایی، دیه است. براساس ماده ۴۸۸ قانون مجازات اسلامی، ” دیه، مقدار مال معین است که شرع اسلام برای جبران جنایات غیرعمدی، شبه عمد، خطای محض و جنایت عمدی(اگر قاضی اجرای حکم قصاص را عملی نداند) و نقص عضو مشخص می‌کند.”اگر در شرع، میزان جبران خسارت مشخص شده باشد، دیه نامیده می‌شود؛ اگر این مقدار خسارت پرداختی، تعیین نشده باشد از اصطلاح ” ارش” استفاده می‌شود.
ارش چیست و چه ارتباطی به دیه دارد؟
ارش، یکی از تقسیم‌بندی‌های دیه است و به دیه‌ای گفته می‌شود که مقدار آن در قانون اسلام تعیین نشده‌باشد. دادگاه و مقام قضایی با توجه به موارد زیر میزان ارش را مشخص می‌کند:نوع جرایم و تاثیر آن بر فرد آسیب‌دیده،میزان خسارت،نرخ دیه،گزارش کارشناس.
انواع دیه چیست؟
دیه در شرایط مختلف، تنوع می‌یابد. میزان دیه را براساس نوع آسیب وارده به انسان به انواع زیر تقسیم کرده‌اند:دیه جان: آسیبی که با قصد و اختیار وارد می‌شود. بنا بر حکم شرع، این امر موجب حق قصاص برای آسیب دیده خواهد شد. فرد آسیب دیده می‌تواند از قصاص چشم‌پوشی کرده و دیه دریافت نماید.دیه شبه عمد: فرد مجرم قصد ارتکاب جرم منجر به آسیب دارد ولی قصد او ارتکاب خود جنایت نیست. به عنوان مثال برای ادب کردن، فردی را کتک بزنیم ولی در اثر این کتک زدن، فرد جان خود را از دست بدهد.
دیه مقدر: مقدار آن در شرع مشخص است، دیه یک چشم نصف دیه کامل است، دیه یک انگشت، عشر دیه و یا دیه یک بند از انگشت بسته به دو بندی یا سه بندی بودن انگشت نصف یا ثلث از عشر دیه کامل است. بنابراین در این خصوص دادگاه نیازی نمی‌بیند که با قرار کارشناسی از صاحبان فن و متخصصین امر که غالبا پزشکی قانونی است، تقاضای ارزیابی مقدار آن را بخواهد و به راحتی تشخیص می‌دهد دیه مقدر چند درصد است.خطای محض: نه قصد جنایت وجود دارد و نه انجام کار منجر به آن خسارت شده است. به عنوان مثال، هنگام بازی افراد، توپ، شیشه پنجره خانه‌ای را بشکند و محکم به سر فرد موجود در آن خانه خورده و سبب مرگ او شود.
دیه جنین در تصادف:طبق تعریف دیه که در بالا اشاره کردیم، اگر جرایم غیرعمدی با آسیب به جان، اعضای بدن و نقص عضو همراه باشند، با دیه معین جبران خواهد شد. مقدار دیه را شرع تعیین می‌کند. فرد بزهکار، مجرم یا ورثه او باید این میزان دیه مشخص را به طرف مقابل بپردازند. حال که با مفهوم دیه و انواع آن آشنا شدیم، شاید بپرسید: قیمت دیه انسان چگونه محاسبه می‌شود؟
چگونه میزان نرخ دیه تعیین می‌شود؟
نرخ دیه، امری مادی محسوب می‌شود. همانند هر امر مادی و مالی دیگری، نرخ و میزان دیه برای مجرم و مقصر حوادث از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود. به علاوه میزان دیه هر سال نسبت به سال قبل تغییر خواهد کرد. دلیل این تغییر نرخ دیه را می‌توان در نرخ تورم ایران یافت. با توجه به نرخ فزاینده تورم، هر سال قیمت دیه رشد می‌کند.هر ساله بعد از اعلام درصد تورم از سوی بانک مرکزی، قوه قضاییه نرخ دیه کامل انسان را تعیین می‌کند. سپس این نرخ دیه معین به ارگان‌ها و افراد اطلاع رسانی خواهد شد. طبق مجازات اسلامی، مبلغ دیه کامل انسان معادل نرخ روز ۱۰۰ شتر سالم خواهد بود. البته معیارهای جامعه امروزی نیز در تعیین مبلغ دیه دخیل هستند. البته به هر حال باید قیمت روز دیه را در نظر گرفت.در هنگام بروز حوادث رانندگی و تصادفات، پزشکی قانونی میزان صدمات وارد به فرد را به دادگاه اعلام می‌کند. سپس دادگاه با توجه به نرخ دیه در آن سال و میزان آسیب‌های وارد شده به فرد، میزان خسارت جانی را تعیین خواهد کرد.
چگونه مبلغ دیه در ماه‌های حرام محاسبه خواهد شد؟
محاسبه نرخ دیه در ماه‌های حرام و غیرحرام متفاوت خواهد بود. اگر رفتار مجرمانه و آسیب بدنی مثلا تصادف رانندگی و خسارت جانی در ماه حرام یا در محدوده مکانی مکه صورت گیرد، قیمت دیه چگونه محاسبه می‌شود ؟ یک سوم دیه به مبلغ قیمت دیه در ماه‌های غیرحرام افزوده می‌شود. شاید برایتان سوال باشد که ماه‌های حرام شامل چه ماه‌هایی هستند؟ محرم، رجب، ذی القعده، ذی الحجه جزو ماه‌های حرام محسوب می‌شوند.اگر کسی در ماه عادی صدمه ببیند ولی در ماه حرام فوت شود، میزان دیه عادی بدون افزایش سهم ۱/۳ ماه حرام پرداخت می‌گردد. ولی اگر هر دوی آسیب و فوت در ماه حرام صورت گیرد، دیه تشدید شده و مطابق نرخ ماه حرام پرداخت خواهد شد. حال ببینیم که نرخ دیه کامل در سال ۱۴۰۱ چقدر است؟ جدول قیمت دیه چگونه خواهد بود؟
نرخ دیه ۱۴۰۱ + جدول نرخ دیه مصوب قوه قضاییه
مبلغ نرخ دیه در ۸ فروردین ۱۴۰۱ اعلام شد. مبلغ دیه سال ۱۴۰۱ ماه حرام برابر با ۸۰۰ میلیون تومان و برای ماه غیرحرام ۶۰۰ میلیون تومان اعلام شده است. دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ با افزایش ۲۵ درصدی همراه بوده‌است. همچنین ماه‌های حرام شامل ذی القعده (۱۱ خرداد تا ۹ تیر)، ذی الحجه (۱۰ تیر تا ۷ مرداد)، محرم (۸ مرداد تا ۶ شهریور) و رجب (۳ بهمن تا ۲ اسفند) است. مبلغ دیه در تعیین حق بیمه پایه بعضی بیمه‌ها نظیر بیمه شخص ثالث مد نظر قرار می‌گیرد. بر اساس ماده ۱۰ قانون بیمه اجباری مصوب شده در سال ۱۳۹۵ در خصوص حوادث رانندگی، شرکت بیمه‌گر موظف است، مبلغ دیه تصادف منجر به فوت و جرح را بدون در نظر گرفتن جنسیت و دین به زیان‌دیدگان پرداخت کند. به عبارتی دیه زن و مرد در این شرایط یکسان است.
چگونگی محاسبه دیه
هنگام محاسبه دیه موارد مختلفی را در می‌گیرند. براساس قانون دیه هر قسمت از بدن انسان مقدار مشخصی دارد. دیه شامل دیه قتل، منافع اعضا، جراحت و از بین بردن عضو است. در دیه قتل شخص باید دیه کامل را بپردازد. در محاسبه دیه منافع اعضا در نظر می‌گیرند، که چه منفعتی از عضو ساقط شده است.
نحوه محاسبه دیه در پزشکی قانونی
قوه قضاییه هر سال با توجه به شاخص‌های اقتصادی دیه را محاسبه می‌کند. براساس قوانین فقهی دیه کامل یک انسان صد شتر تعیین شده است. قوه قضاییه معادل آن را هر سال محاسبه و اعلام می‌کند.محاسبه دیه جراحت با توجه به میزان صدمه مانند خراش، کبودی، سیاهی، جراحت همراه خونریزی و شکافته شدن گوشت و موارد این چنینی تعیین می‌شود. براساس ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی و با استناد به آن می‌توان دیه جراحت را دریافت کرد. در صورتی که عضوی از بدن به طور کامل از بین برود دیه کامل به آن تعلق می‌گیرد.
افزایش نرخ دیه ۱۴۰۱ و تاثیر آن بر جبران خسارات بیمه اتومبیل
خسارات جانی بیمه ثالث متناسب با مبلغ دیه کامل مسلمان محاسبه می‌شود . تعهدات مالی بیمه شخص ثالث نیز با در نظر گرفتن ۲٫۵ درصد مبلغ دیه در ماه حرام تعیین می‌گردد. در حال حاضر حداقل و حداکثر پوشش بیمه شخص ثالث اعلام نشده‌است که در چند روز آینده مشخص می‌شود.نرخ دیه برای تعیین خودروهای نامتعارف در قوانین بیمه شخص ثالث از اهمیت بالایی برخوردار است. زیرا تعریف خودروهای نامتعارف به نرخ دیه وابسته است: خودروهای غیرمتعارف به خودروهایی گفته می‌شود که قیمتشان بیشتر از نصف مبلغ دیه معین در هر سال باشد. خسارت این نوع خودروها بر اساس قاعده نسبی محاسبه خواهد شد.به عنوان مثال خودروی نامتعارف درسال ۱۴۰۱ نرخ بالای ۴۰۰ میلیون تومان دارد. خودروهای کمتر از ۴۰۰ میلیون به عنوان خودروی متعارف شناخته خواهند شد. در صورت بروز حوادثی که تنها به خسارت مالی منجر شوند، با توجه به شرایط زیر در سال ۱۴۰۱، نیازی به کروکی پلیس و گزارش راهنمایی و رانندگی نیست:خسارت مالی کمتر از حداقل نرخ خسارت مالی: ۲۰ میلیون،عدم بروز خسارت جانی،مقصر و آسیب دیده حادثه رانندگی هر دو دارای گواهینامه رانندگی متناسب با وسیله نقلیه باشند.
تاثیر نرخ دیه بر بیمه‌نامه‌ها شخص ثالث
همه دارندگان وسایل نقلیه زمینی از قبیل موتورسیکلت و خودرو الزام قانونی به تهیه بیمه شخص ثالث دارند. این بیمه‌نامه، خسارات جانی و مالی شخص ثالث را در صورت بروز حوادث جبران خواهد کرد. شرکت‌های بیمه نرخ بیمه شخص ثالث موتور و نرخ شخص ثالث خودرو را برحسب نرخ پایه بیمه شخص ثالث تعیین می‌کنند.همان طورکه تاکنون متوجه شدید، نرخ پایه بیمه شخص ثالث نیز منوط به نرخ دیه انسان کامل است. بنابراین، اگر اجبار قانونی بیمه شخص ثالث را نادیده بگیریم، با رشد ۲۵ درصدی نرخ دیه در سال ۱۴۰۱، تعداد بالایی از افراد در خرید این بیمه با توجه به نرخ بالای آن مشکل خواهند داشت. این امر بیمه‌گریزی و ناامنی روحی رانندگان را سبب می‌گردد. در نهایت عدم آسودگی خیال رانندگان خودرو و موتورسیکلت سلب خواهد شد که آمار تصادفات رانندگی را بالا رود.
افزایش نرخ دیه و بالارفتن قیمت بیمه شخص ثالث، حمایت و همدلی شرکت‌های بیمه، نمایندگی‌های بیمه و سامانه‌های خرید آنلاین بیمه برای همیاری با بیمه‌گزاران می‌طلبد. این نهادها با ارائه راهکارهای مناسب در شرایط تورمی، مجددا همراهی خود را با اقشار مردم ثابت خواهند کرد. البته این نکته را هم بدانید که در صورت نداشتن بیمه شخص ثالث باید خودتان تمامی خسارات را بپردازید.به این نکته دقت داشته باشید که در ابتدای هر سال نیازی به تغییر بیمه برای افزایش پوشش جانی آن لازم نیست؛ اما برای افزایش تعهد مالی نیاز است که الحاقیه بیمه خودرو بگیرید.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.