تاریخچه بیمه اتومبیل در جهان و ایران

آیا شما هم درباره تاریخچه بیمه اتومبیل در جهان و ایران کنجکاو بوده‌اید؟ آیا تاریخچه بیمه خودرو بتواند به شما در درک بهتر رشد این بیمه کمک کند؟ مسلم است که پیش از اختراع اتومبیل، بیمه‌اش وجود نداشته است. ظهور تاریخچه بیمه اتومبیل را در جهان،  به زمان بعد از اختراع خودرو نسبت می‌دهند. پیدایش بیمه اتومبیل، پیشینه جالبی دارد. اگر می‌خواهید تاریخچه بیمه اتومبیل همراه ما باشید، ما خواندن این مقاله را به شما پیشنهاد می‌کنیم.بیمه وسایل نقلیه(Vehicle Insurance)، بیمه‌ای است که برای وسایل نقلیه‌ مختلف نظیر خودرو، کامیون، موتورسیکلت و … خریداری می‌شود. این بیمه، خسارات رانندگی را برای رانندگان، اشخاص ثالث و سرنشینان جبران می‌کند. قوانین بیمه خودرو، در مناطق مختلف جهان فرق می‌کند. در ادامه بیشتر به پیشینه این حوزه بیمه‌ای می‌پردازیم.

اولین سرنخ‌های پیدایش بیمه در جهان،به دوره قبل از میلاد مسیح در فینیقیه برمی‌گردد. تاجران این قسمت جهان در حوزه خرید و فروش گندم فعال بودند. آن‌ها در دادو ستندهای سنگین مالی خود، مطمئنا در صورت زیان، حجم بالایی از دارایی خود را از دست می‌دادند. لذا ابتکاری به خرج دادند: هر بازرگان متعهد بود که قبل از شروع سفر دریایی، سهم اندکی از محموله را در اسکله بگذارد. با این عمل، مقدار زیادی اندوخته گندم جمع‌آوری می‌شد. این اندوخته، جبران خسارت گندم بازرگان خسارت دیده بود. کسی که بار محصول او در جریان سفر دریایی از بین می‌رفت. این شیوه، زیربنای تامین خسارت بازرگانان تلقی می‌گردد.

در زمان فرعونیان مصر، صندوق‌هایی برای پرداخت هزینه کفن و دفن وجود داشت. در سالهای ۷۰۰ الی ۹۱۶ قبل از میلاد مسیح، زیان همگانی به عنوان یک رسم تجارت شناخته شده بود. یعنی؛ اگر بار کالایی برای نجات کشتی یا سایر کالاها به دریا ریخته می‌شد، خسارت آن توسط بازرگانان دیگر پرداخت می‌شد. اموال بازرگانان پرداخت کننده خسارت، نجات یافته بود.

قوم‌های دیگر نظیر بابلی‌ها، یونانی‌ها نیز به ایده‌های حمایتی بیمه‌مانند رغبت نشان دادند. در قرن یازدهم، سرمایه‌گزاران دانمارکی، انجمنی برای پوشش‌های بهتر و مطلوب‌تر زیان‌های مالی تشکیل دادند. تجار ونیز و فلورانس در تسریع پیاده سازی چنین طرح‌هایی نقش موثر داشتند. در سال ۱۵۵۲، در شهر فلورانس، کانون بیمه‌گران شکل گرفت. در این مجموعه، وکلا و حقوقدانان آشنا به حوزه بیمه، شرایط کلی بیمه‌‌نامه‌ها و شیوه‌نامه فعالیت نمایندگی‌ها و واسطه‌ها را تعیین کردند. چنین تلاش‌هایی به شکل‌گیری بیمه اموال از جمله بیمه اتومبیل کمک کردند.

تاریخچه بیمه اتومبیل در جهان

شرکت بیمه لویدز از اوایل قرن هجدهم فعالیت رسمی خود را در لندن آغاز کرد. این شرکت در حوزه بیمه سفرهای دریایی مشغول بود. در آن زمان، حمل و نقل در مسیرهای طولانی، اغلب به صورت دریایی انجام می‌شد. جالب است بدانید که شرکت بیمه لویدز هنوز هم فعالیتش را در زمینۀ بیمه دریایی ادامه می‌دهد.پس از جنگ جهانی اول، مردم به صورت گسترده، از خودرو استفاده کردند. این وسیله نقلیه، در کنار مزایای بی‌شمار( جا به‌جایی مسافر و کالا، تسهیل در امر رفت و آمد و…)، خساراتی نیز دربرداشت. خودرو بسیار خطرناک‌تر از وسایل حمل و نقل  قبلی بود. این خطرناکی به نوع ساختار و سرعت زیاد خودرو برمی‌گردد. خساراتی که خودرو وارد می‌کرد، بسیار بیشتر از وسایل نقلیه دیگر بود؛ با وجود این مشکل، در هیچ کشوری، بیمه خودرو به صورت اجباری در نیامده بود. رانندگان و دارندگان خودرو، اغلب هزینه‌های گزافی در تصادفات می‌پرداختند. اولین بیمه اتومبیل، در سال ۱۸۹۸ صادر شد. این تاریخ، پنج سال بعد از ساخت اولین خودروی گازوئیلی در آمریکاست.

اجباری شدن بیمه مسئولیت خودرو

ایالت ماساچوست آمریکا در سال ۱۹۲۷ برای نخستین بار، بیمه مسئولیت خودرو را برای دارندگان اتومبیل اجباری کرد. ده سال پس از آن، این بیمه در تمام آمریکا اجباری شد. در بریتانیا هم در سال ۱۹۳۰، صاحبان خودروها و رانندگان در جاده‌های عمومی، در برابر هرگونه تصادف، آسیب یا مرگ اشخاص ثالث، بیمه شدند. آلمان در سال ۱۹۳۹ قانون مشابهی را به تصویب رساند.

پس از آن کشورهای دیگر، یکی بعد از دیگری به پشتوانه قانون، افراد دارندگان خودرو را ملزم به پرداخت هزینه در قبال بیمه مسئولیت خودرو (بیمۀ شخص ثالث) کردند. البته در بعضی از کشورها این بیمه اختیاری محسوب می‌شود؛ برای مثال می‌توان به کشور نیوزلند اشاره کرد؛ ولی در همین کشور هم اکثر دارندگان خودرو با توجه به قابل پیش‌بینی نبودن خسارت‌های ناشی از تصادفات، وسیلۀ نقلیه خود را بیمه می‌کنند. طبق آمار، تنها ۴ درصد از دارندگان خودرو در نیوزلند این بیمه را خریداری نکرده‌اند. بیمه اتومبیل از پایان قرن نوزدهم تاکنون رشد سریعی یافت.

تاریخ بیمه در ایران (مبدا تاریخ شمسی)

حال که به بررسی تاریخچه بیمه اتومبیل در جهان پرداختیم، بهتر است نگاهی هم به ورود صنعت بیمه در ایران و تاریخچه آن داشته باشیم.۱۲۷۰:  واگذاری ۷۰ساله امتیاز تامین بیمه کل کشور ایران به شخص روسی به نام لازار پولیاکوف،۱۲۸۴: عقد قرارداد پستی که درآن از بیمه سخن به میان آمده است.۱۲۹۰: شروع فعالیت دو شرکت بیمه روسی به نام‌های نادژدا و کافکاز مرکوری،۱۳۱۰: فعالیت شرکت‌های خارجی بیمه نظیر آلیانس، ایگل استار و الوطنی در ایران + تصویب قانون ثبت شرکت‌ها در ایران.۱۳۱۴: تاسیس شرکت بیمه ایران به عنوان اولین شرکت بیمه ایرانی.

تصویب اولین قانون بیمه در ایران

۱۳۱۶: تصویب اولین قانون بیمه در ایران،۱۳۱۶: الزام شرکت‌های بیمه به واگذاری ۲۵% بیمه‌های اتکایی اجباری به شرکت بیمه ایران،۱۳۲۹: تاسیس اولین شرکت خصوصی بیمه به نام بیمه شرق،۱۳۳۱: تصویب قانون تداوم فعالیت شرکت‌های بیمه خارجی در ایران به شرط پرداخت مبلغ ۲۵۰ هزار دلار به بانک ملی- در پی تایید این قانون، فقط شرکت‌ بیمه‌های خارجی اینگستراخ و یورکشایر به فعالیت خود ادامه دادند.۱۳۴۷: تصویب قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی صاحبان وسایل نقلیه موتوری زمینی( بیمه شخص ثالث).

تاسیس بیمه مرکزی ایران

۱۳۵۰: تاسیس بیمه مرکزی ایران در حمایت از حقوق بیمه‌گزاران و شرکت‌های بیمه،۱۳۵۸: ملی شدن ۱۲ شرکت بیمه خصوصی بنا به تصمیم شورای انقلاب،۱۳۶۷: تصویب لایحه اداره امور شرکت های بیمه در مجلس شورای اسلامی،۱۳۷۹: تصویب آیین‌نامه مقررات و فعالیت موسسات بیمه‌ای در مناطق آزاد تجاری در جلسه هیئت وزیران،۱۳۸۰: تصویب طرح تاسیس بیمه غیردولتی در مجلس شورای اسلامی،۱۳۹۴: حرکت شرکت‌های بیمه‌ای به سوی کسب وکارهای آنلاین.

تاریخچه بیمه اتومبیل در ایران

خودرو از قدیم ، کالایی گران‌قیمت و لاکچری محسوب می‌شد. بنابراین، هزینه بالا، ریسک سرقت و خطرات جاده‌ای سبب تمایل دارندگان خودرو به بیمه حوادث اتومبیل نظیر بیمه بدنه شد. این امر سرمنشا تاریخچه بیمه اتومبیل در ایران در نظر گرفته می‌شود. تقاضای بالای بیمه برای محصول انقلاب صنعت، جذابیت بازار بیمه بدنه اتومبیل را به دنبال داشت.با فراگیر شدن رانندگی و داشتن خودرو، میزان خطر عابران و سرنشینان خودرو‌ها افزایش یافت. بیمه شخص ثالث در نتیجه تصادفات و ریسک جانی و غرامت‌های سنگین تصادفات به لیست بیمه حوادث اتومبیل افزوده شد.

تا سال ۱۳۱۲، تعداد انگشت‌شماری از کامیون‌ها در ایران، بیمه اتومبیل داشتند. شرکت‌های واردکننده این بیمه را اقساطی همراه خودرو به فروش می‌رساندند. بعدها در سال ۱۳۱۲، با انعقاد قرارداد سراسری راه‌آهن، حمل و نقل و تعداد کامیون‌ها افزایش یافت. این افزایش وسایل حمل و نقل باعث گسترش بیمه شد.شرکت جنرال اکسیدان زیرمجموعه گروه فارلر، بیمه اتومبیل را در ایران در بازه‌ سال‌های ۱۳۱۴ و ۱۳۱۵ صادر می‌کرد. سپس این وظیفه به شرکت‌ بیمه آلیاسن اوند استونگاتر هم محول شد.

تاسیس شرکت بیمه ایران

شرکت بیمه ایران در سال ۱۳۱۴ تاسیس شد. این شرکت بیمه‌گر در کنار دو شرکت جنرال اکسیدان و آلیاسن اوند استونگاتر به صدور بیمه اتومبیل در ایران می‌پرداختند.با آغاز جنگ جهانی دوم، صدور بیمه اتومبیل به دلیل رکودی ناشی از جنگ از رونق افتاد. ولی پس از جنگ، سیرصعودی صدور بیمه اتومبیل تا سال ۱۳۴۶ تداوم یافت. تا این سال، سی درصد خودروها در ایران تحت پوشش بیمه اتومبیل قرار گرفته بودند.

قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری و زمینی در قبال شخص ثالث، در ۲۹‌ دی ماه سال ۱۳۴۷ به تصویب رسید.  این بیمه به بیمه شخص ثالث معروف است. بیمه ثالث‌، بیمه‌گزار را در برابر خسارات وارد شده به‌ اشخاص‌ ثالث‌ بیمه‌ می‌کند.تصویب قانون بیمه شخص ثالث قبل از تاسیس بیمه مرکزی رخ داد .«بیمه مرکزی ایران»، در سال ۱۳۵۰، با افزایش فعالیت‌های بیمه‌ای در کشور تأسیس شد. این سازمان، وظایفی مانند تنظیم بازار بیمه کشور و هدایت آن از طریق تصویب آیین‌نامه‌ها و مقررات، توسعه و تعمیم بیمه و شبکه کارگزاری و نظارت بر فعالیت‌های شرکت‌های بیمه‌ای و… بر عهده داشت.

بیمه شخص ثالث

بیمه شخص ثالث چیست؟ همان‌طور که از نام آن مشخص است، این بیمه خسارات تصادفات رانندگی را برای شخص ثالث جبران می‌کند. در محاسبه بیمه شخص ثالث، راننده وسیله نقلیه یا بیمه‌گزار، شخص اول، شرکت بیمه یا بیمه‌گر، شخص دوم یا ثانی و افراد زیان‌دیده در حوادث رانندگی، شخص ثالث در نظر گرفته می‌شوند؛ شخص ثالث به فردی گفته می‌شود که در حادثه تصادف، دچار خسارت مالی، جانی یا صدمه می‌شود. دارنده خودرو ملزم است خسارت وارد شده را جبران کند. این خسارات ناگهانی، ممکن است هزینه زیادی برای صاحب خودرو در بر داشته باشد. شرکت‌های بیمه، با دریافت مبالغی به صورت قسطی، این خسارت را یکجا به فرد زیان‌دیده پرداخت می‌کنند.

معمولاً‌ حوادث‌ زیان‌بار ناشی‌ از تصادفات‌ رانندگی‌، در یکی از حالت‌‌های زیر است:راننده‌ مقصر است‌ و زیان‌دیدۀ مالی‌ یا جانی‌ بی‌تقصیر است.حالت دوم، زیان‌دیده‌ مقصر است‌ و راننده‌ بی‌تقصیر است.حالت سوم، راننده‌ و زیان‌دیده‌ هر دو در ایجاد حادثه‌ مقصر هستند.تشخیص‌ هر یک‌ از حالت گفته شده،‌ صرفاً بر عهده مقامات‌ صلاحیت‌دار راهنمایی‌ و رانندگی‌ است‌. در صورت‌ توافق نداشتن زیان‌دیده‌ با مقصر حادثه‌، نتیجه‌گیری‌ از حادثه‌ بر اساس‌ گزارش‌ مأموران‌ انتظامی،‌ با محاکم‌ قضایی‌ است‌.در صورتی که مسلم شود صاحب خودرو مقصر بوده است، راننده ملزم به پرداخت هزینه و زیان‌دیده محق دریافت آن است.

خسارت‌هایی که در بیمۀ شخص ثالث به زیان‌دیدگان حادثه پرداخت می‌شود:خسارات مالی بیمه شخص ثالث،خسارت‌های جانی بیمه شخص ثالث،دیه فوت شخص ثالث به سبب حوادث مشمول بیمه‌نامه،دیه ناشی از صدمه، شکستگی، نقص عضو و از کار افتادگی (جزئی یا کلی و موقت یا دائمی).